Publicaties
V. Enthoven (red.), Nederland in last. Vijfhonderd jaar overheidsfinanciën in de Lage Landen, 1500-2000 (Leiden 2021)
Samenvatting
De financiën van de overheid, kort gezegd de publieke inkomsten en uitgaven, kunnen worden bestudeerd vanuit verschillende disciplines: door historici, economen, sociologen, bestuurskundigen, etc. De Stichting Geschiedenis van de Overheidsfinanciën vormt een trefpunt voor deze onderzoekers en andere geïnteresseerden.
Om te vieren dat de stichting dit jaar dertig jaar bestaat, verschijnt deze bundel met dertien bijdragen die de periode bestrijken van de late middeleeuwen, met verzegelde aktes, tot en met de 21ste eeuw, waarin we de opkomst zien van complementaire muntstelsels, crypto’s en blockchaintechnologie.
De bijdragen in dit boek zijn chronologisch geordend, maar het onderzoek zelf laat vier benaderingswijzen of aandachtsgebieden zien: de uitgaven (waaraan geeft een overheid geld uit?), inkomsten (hoe komt de overheid aan middelen?), instituties (welke instituties zijn betrokken bij de inkomsten en uitgaven én bij het controleren van overheidsfinanciën?) en personen (wie bepalen het beleid of geven uitvoering daaraan?). De bijdragen tezamen geven een caleidoscopisch en boeiend beeld van een financiële wereld die ons allemaal aangaat.
Inhoud
De financiering van dijkaanleg en dijkherstel in Vlaanderen door de overheid tijdens de vijftiende en zestiende eeuw
Adriaan M.J. de Kraker
De gemeenelandsrenten van 1482/3 en de moratoria voor de Staten van Holland van 1491 en 1497
Jaco Zuijderduijn
De obligaties van Claes van Adrichem, ontvanger van de gemenelandsmiddelen van Holland te Delft rond 1600
Ruud Liesker
Uitstel maakt uiteindelijk geen afstel. Het conflict over de financiële controle van de Admiraliteit van Zeeland, 1601-1767
Wietse Veenstra
De lange schaduw van de Spaanse Successieoorlog (1701-1713) in Friesland
Alberto Feenstra
De weg kwijt. De ‘instaatstellinge der grote weegen of heirbaanen’ in Staats-Valkenburg, 1778-1794
Eduard Dormans
Het merken van de fiscus, 1807-1952
Janjaap Luijt
De financiën van de stad Groningen tijdens de inlijving bij Frankrijk, 1810-1813
Henk Boels
‘Mijn hart heeft voor Holland geklopt’. Jean Henri Appelius als lid van de Conseil d’Etat, 1810-1814
Mieke van Leeuwen-Canneman
Een dure bevrijding. De kosten van de militaire campagne om Nederland te bevrijden, 1813/4
Hugo Landheer
De openbare en geheime staatsfinanciën onder Willem I, 1813-1840
Pierre Eijgelshoven
Bindmiddel of splijtzwam. De politieke implicaties van de fiscale Stelselwet van 1821
Jan Postma
Koloniaal compromis. Belastingheffing in Nederlands-Indië in de negentiende en twintigste eeuw
Maarten Manse en Rex Arendsen
Back to the future. Naar een ander financieringsmodel voor onze publieke voorzieningen
Tom Pfeil